Belçikalı turist bayan tatil için gittiği Tunus’un Cerbe adası kıyısında kıyıya vurmuş göçmen cesetlerinden ötürü çeşit şirketinden şikayetçi oldu ve otelinin değiştirilmesini istedi.
Olay, ünlü RTL televizyon kanalında haber olmasının akabinde Belçika’da aydınların ve hayat savunucularının sert reaksiyonuna yol açtı. Medya ahlakı ve insanlık bedellerinin çiğnenmesi noktalarında ağırlaşan yansılar üzerine, yaşananlar ortalarında çok saygın aydınların, sivil toplum üyelerinin ve aktivistlerin yer aldığı yüzlerce imzalı bir açıklama ile protesto edildi.
Avrupa’nın ana akım medyasına yönelik tenkitlerin yer aldığı protesto açıklamasının tam metni şöyle:
“Tatiliniz için hâlâ yer ayırtmadınız mı? Teklifimiz: Akdeniz kıyıları. Daha daha keyifli bir yer olabilir mi ? Lakin bir ikaz: Cerbe’ye gitmeyin, orada cesetlerle burun buruna gelebilirsiniz. Bu sizi sinirlendirir ve tatilinizi berbat eder.”
Ünlü RTL televizyonunun 12 Temmuz akşamı yayınlanan ana haber bülteninde “Belçikalı bir turist Cerbe’deki plajda cesetler buldu” başlıklı haberde şöyle deniyordu:
“Charlotte için tatil makûs başladı. Liège’li bayan Tunus’ta Zarzis’e daha yeni varmıştı ki plajda bir ceset buldu.”
Röportajın devamında anlaşılıyor, kelam konusu olan cesetler, göçmenlerin kıyıya vurmuş cesetleri idi. Bu durum Belçikalı turistin tatilini berbat etmişti, o da otelini değiştirmek istemişti.
Tunus kıyı muhafaza vazifelileri Libya’dan yola çıkan bir teknenin batması sonucu 100 kadar göçmen cenazesine ulaştı. Fakat haberde onların trajik sonu hiç ele alınmadı. Yalnızca turistlerin ve seyahat edenlerin otelde kalışlarıyla ilgili yansıları yansıtıldı. Bu olayın medyadaki ele alınışı bizleri derin bir halde şoke etti.
“İnsanlıktan çıkmanın doruğu”
Bu haber medya ahlakına tümüyle alışılmamış ve insanlıktan çıkmanın doruğudur. Temel sıkıntıya, trajediye odaklanmak yerine izleyicilerin dikkati Belçikalı bir turistin tatilini geçirdiği plaja insan vücutlarının kıyıya vurmasına karşı verdiği bencil yansıyı öne çıkarmaktadır.
Ahlaki kıymetlerden bu derin sapma, -insanların yaşama hakkı yerine Avrupalı bir turistin tatili ile ilgilenmenin tercih edilmesi kabul edilemezdir ve gazeteciliğin varlık sebebine tümüyle karşıttır. İzleyici sayısını arttırmak için “tam da bizim üzere olan” bir turistin külfetinden kelam etmek göçmenlerin trajik vefatlarından kelam etmekten daha uygun görülmektedir.
Gazeteciliğin temel fonksiyonunun berbata kullanılması maalesef yeni değildir. Reyting yarışı her geçen gün haberin kalitesini azaltmaktadır. Lakin kelam konusu haberde bu durum doruğa çıkmıştır. O kadar ki bu yaklaşım artık yalnızca reyting maksadı ile açıklanamaz.
Akdeniz bazıları için tatil köyü, bazıları için mezarlık
RTL’in röportajında medya etiğinin çiğnenmesini eleştiriyoruz. Lakin röportajın “Kuzey” in insanlarıyla aşikâr bir “Güney” ortasındaki çarpıcı eşitsizlikleri ön plana çıkarmada âlâ ve somut bir örnek olduğu da ortadadır. Birileri dinlenirken öbürleri temel ihtiyaçlarını gidermek için hayatlarını tehlikeye atmak zorunda. Birileri dünyayı istedikleri üzere gezip dolaşmakta özgürler, başkaları bunu fakat hayatları değerine yapabilirler. Birileri kendilerini rahatsız eden şeyleri gözlerinden ve vicdanlarından uzaklaştırmak için otel değiştirebilirler, öbürleri sevdiklerinden uzakta gömülürler. Birileri ruhsal takviye görür, başkaları üst üste gelen en ağır travmaların gerektirdiği ruhsal ve psikiyatrik yardımı – Belçika’da – almakta zorlanır. Tespitimiz şudur ki “Kuzey” ve “Güney” ortasındaki bu isyan ettirici çarpıklık günümüzdeki göç hareketlerinin asıl değerli nedenini oluşturmaktadır.
Medyanın sorumluluğu
RTL TV kanalı tarafından yapılan bu tercih münferit bir hadise değildir. Birtakım ana akım medya kanallarında sergilenen göçmen imajı daima kötüleşmektedir. Duruma nazaran tehdit, kurban, sorun yahut istenmeyen insan ve sistematik olarak bizden farklı bir “öteki” olarak gösterilen göçmenler birinci sınıf insan olarak değil, ya ikinci sınıf insan olarak ya da dehümanize edilerek sunuluyorlar. Ülkemizde onlar istenmeyen yahut her türlü eziyete layık beşerler olarak görülüyor. Gerek burada gerek öteki yerde çektikleri zahmetlere kayıtsız kalıyor, hatta tatilimizi geçirdiğimiz plajlarda o “çile” görülürse bundan rahatsız oluyoruz.
RTL’deki haber insanların ömür hakkına yönelik umursamazlığı yasal göstermeye kadar gitmektedir. O denli ya vicdanımızın rahatsız olmasından kaçmak için otel değiştirmemiz olağan değil mi?
Göçmen imajının oluşmasında ana akım medya organlarının sorumluluğu çok büyüktür. Yanlış, birden fazla vakit çok sağ tarafından formüle edilmiş imajları besleyen medya organları göçmenleri ötekileştiriyor. İnsanların empati yapmasını olanaksız hale getiriyor ve dayanışmanın inkâr edilmesine dayanak veriyor. Bu mantığı derinleştiren RTL bir kere daha insanlığımızı bir “benmerkezcilik”le değiştirmiş oluyor.
Göçün bu saptırılmış halde ele alınmasını kabul etmemiz mümkün değil. Avrupa’nın çabucak her yerinde çok sağın yükseldiği bir periyotta medyayı sorumluluklarını üstlenmeye ve kamuoyunu eksiksiz, gerçek ve detaylı formda bilgilendirmeye davet ediyoruz.
