Hakan Özyıldız
Modern iktisat tarihini üç ana periyoda ayırmak yanlış olmaz
İlki sanayi ihtilali ile 1929 Büyük Buhranarasındaki periyottur. Bu yıllar İngiltere’nin dünyanın ağası olduğu periyoda karşılık gelir. Dünyanın rezerv parası sterlindir. Katı bir altına bağlı para sistemi ve kambiyo rejimi uygulanmaktadır. Dünya jandarmalığı misyonu de İngiliz donamasındadır.
Büyük Buhran ve Escort Kepez II Dünya Savaşı sonrasında ağalık el değiştirir ABD ve dolar tahtın yeni sahibidir Dolar altına öteki paralar dolara bağlı bir Bretton Woods sistemi vardır Kambiyo rejimi tekrar katı yasakçıdır Jandarmalık Kepez escort vazifesini NATO üstlenmiştir
1960 larda ABD-Vietnam ve Arap- İsrail savaşları dünya istikrarlarını yerinden oynatır.1973’te petrol krizi patlak verir. Doların altına bağlılığı biter. Kaydi para periyodu başlar (Para basmanın kuralları gevşetilir). Dünyada likidite bollaşır.
Özelikle 1990 ların başında Sovyetlerin yıkılmasından sonra Bas bas paraları Leylaya bi daha mı gelece dünyaya periyodu başlar Kambiyo rejimleri serbestleştirilir Sıcak paranın hudutları aşmasının Kepez escort Bayan önünde mahzur kalmaz
Başta ABD Merkez Bankası FED olmak üzere İngiliz Merkez Bankası Bank of England BoE Avrupa Merkez Bankası ECB ve Japon Merkez Bankası BoJ para basma yarışını başlatırlar Bilhassa 2009 Global Krizi sonrasında bu dört büyük merkez bankalarının bilançoları süratle şişmeye başlar
Buralardan ucuz kaynak alan finansal sistem devletlere şirketlere ve hanelere bol bol kredi vermeye devam eder
Daha fazla kredi verebilmek için bilanço dışıtürev eserler devreye girer. Bunların prestiji bedeli (notional amounts) geçen yılın haziran ayı itibariyle 544 trilyon dolara ulaşmıştır. Toplamın 91 trilyonluk kısmı döviz süreçleridir. 437 trilyon dolarlık en büyük kısmı ise faiz kontratlarıdır. Kalanı pay senedi kontratıdır.
Devasa türev süreçlerinin yüzde 70’e yakını dolar ve Euro ile süreç gören enstrümanlardır.
Buraya bir not koyalım
Devam edelim
Dünya Bankası nın varsayımına nazaran bu yıl ABD ulusal geliri 21 trilyon dolar kadar olacak ABD Hazinesi’nin borcu ise 22 trilyon dolar (Milli gelirin %105).ABD Bütçe Ofisinin iddialarına nazaran, ABD Hazine’si bu yıl 591 milyar dolar faiz ödemesi yapacakmış. (2014 yılında ABD Hazinesi’nin toplam borcu 483 milyar dolarmış). Daha kıymetlisi, 2020 yılında faiz ödemesinin 700 milyar ila 1,2 trilyon dolar ortasında olması bekleniyormuş. Bütçe açığını siz kestirim edin.
ABD ile ilgili bir bilgi daha vereyim Forbes mecmuası, ABD iktisadında fonlanamayan yükümlülüklerin toplamını 210 trilyon dolar olarak iddia ediyor.Bunların büyük çoğunluğu toplumsal güvenlik siteminin açıkları.
Son olarak Avrupa dan iki data vereyim
Alman devi Deustche bank sıkıntı günler yaşıyor. Financial Times’a nazaran 288 milyar Euroluk makûs kredileri var. 49 trilyon Euro’da türev eseri bulunuyor. Yanı sıra İtalyan iktisadının 350 milyar Euro kadar batık kredi sorunu taşıdığı uzun vakittir konuşuluyor. Türev eserlerin birçok ABD’li bankalarla yapılmış.
Avrupa da problemler acilen çözülmezse riskler Amerika ya da sıçrayacak Orada bütçe tıkalı yeni borçlanma için yeri yok Tahlil tekrar FED in nakdî genişlemesine kalacak üzere
Demem o ki şartlar FED’in faiz yükseltmesine mahzur. En azından devasa faiz swap piyasası etkilenecek. Ziyanlar artacak. Esasen külfette olan finansal kuruluşlar daha da zora girmeye başlayacak.
Öte yandan faiz düşürse bir yandan ticaret savaşları öbür yandan düşük faiz doların dünyanın rezerv parası olmasını tehlikeye sokacak Hatta tahminen de bitirecek
O vakit dünya yeni bir finansal nizama geçecek mi
Ne vakit Ve nasıl yumuşak mı sert mi
Bu yazı hakanozyildiz com’dan alınmıştır
